Romatizma
Romatizma Nedir?
Romatizma, kelime olarak Yunanca “akma” anlamına gelen “Rheuma” kelimesinden türemiştir. Romatizma, otoimmün sistemindeki bozukluktan kaynaklanan düzinelerce hastalığı tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Romatizmal hastalıklar genel olarak eklemlerde, kaslarda organları birbirine bağlayan ya da destekleyen dokularda görülse de vücudun herhangi bir bölümünde de meydana gelme olasılığı mevcuttur.
Romatizma Neden Olur?
Bu hastalıklar, bağışıklık sisteminin mikroplar, bakteriler ya da virüslere saldırmak yerine sağlıklı dokulara saldırmasından dolayı ortaya çıkar. Gut hastalığında da görüldüğü gibi ürik asit kristalleri (idrar kristalleri) de romatizmal rahatsızlıklara sebep olabilir.
Ana romatizma tiplerini anlamak ve neden kaynaklandığını bilmek hem oluşumunu engelleyebilmek hem de tedavi için önemlidir.
Romatizma Belirtileri
Romatizma belirtileri şunları içerir;
- Kas güçsüzlüğü,
- Kas ağrısı,
- Sırt ve bel ağrısı,
- Ciltte döküntüler,
- Tırnak değişiklikleri,
- Deri sertliği,
- Gözyaşı azalması,
- Ağız kuruluğu,
- Gözlerde kızarıklık,
- Görmede ani azalma ve kayıp,
- Uzun süreli yüksek ateş,
- Parmaklarda renk solması,
- Solunum sistemi ile ilgili belirtiler (Nefes darlığı, kuru öksürük, kanlı balgam vb.).
Aynı zamanda;
- Sindirim sistemi şikayetleri,
- Böbrek fonksiyonlarında azalma,
- Nörolojik belirtiler (Felç, bilinç değişiklikleri vb.)
- Kalp ve dolaşım sisteminde yaşanan olumsuzluklar (Damarlarda pıhtı oluşumu, nabız kaybı vb.) da romatizmal hastalıklarının belirtilerindendir.
Romatizma Nasıl Teşhis Edilir?
Iltihaplı romatizmanın teşhisi biraz zor olabilir. Klinik bulguları doğrulamak için doktorunuzun bir çok test sonucuna aynı anda bakması gerekecektir.
İlk önce doktorunuz belirtilerinizi ve tıbbi geçmişinizi soracaktır. Ayrıca, eklemlerinizi fiziksel olarak inceleyecektir. Fiziksel muayenede eklemlerde kızarıklık, şişlik olup olmadığına bakılır. Kas kuvveti test edilir, hassasiyet olup olmadığına bakılır. Sıcaklık ve aşırı hassasiyet olup olmadığı kontrol edilir.
Romatizma Tedavisi
Romatizmanın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte tedavi ile genelde semptomları bastırmak ve hastalığın ilerleyerek diğer organlara zarar vermesini engellemek hedeflenir. Romatizmal hastalıkları tedavi etmek için çeşitli ilaç tipleri reçete edilir. Bazı ilaçlar sadece ağrı ve inflamasyon gibi semptomları tedavi ederken diğerleri hastalığın seyrini değiştirebilir. Romatizma tedavisinde kortizon çok sık kullanılan, kimi zaman hayat kurtarıcı bir ilaçtır. Romatizma ilaçlarının mutlaka doktor kontrolünde kullanılıp, doktor kontrolünde bırakılması gerekir.
Egzersiz de romatizma hastalıklarına çok iyi gelmektedir. Hareketleri sınırlanmış eklem ve omurganın esnekliğine kavuşması için, kas ağrılarında spazmın çözülmesi için çok önemlidir.
https://turkeyistanbulmedical.com/tr/Medical-department/kemik-hastaliklari/
Romatoid Artrit
Romatoid Artrit Nedir?
Romatoid artrit eklem iltihabının sık görülen formudur ve eklemlerin içindeki zarda (sinoviyumda) ve/veya diğer iç organlarda iltihaba yol açar. Eklem hattı kalınlaşır ve eklemde ısı artışı, şişme ve ağrıya yol açabilir. Romatoid artrit yıllarca devam eder yani kronik bir hastalıktır. Vücutta değişik pek çok eklemi etkiler. Kıkırdak, kemik ve eklem yapılarına zarar verir.
Romatoid artrit nedeni henüz bilinmiyor ve hastalık kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Çocukları ve yaşlıları kapsayacak şekilde herkesi etkileyebilir. Buna rağmen hastalık genellikle genç ve orta yaş döneminde başlar. Romatoid artritli hastalar arasında, kadın erkek oranı 3/1’dir. Hastaların 2/3′ ü kadındır. Hastalık tüm ırklarda ve dünyanın her kısmında görülebilir.
Romatoid Artrit Neden Olur?
Bağışıklık sistemi yani savunma sistemi düzgün çalıştığında vücut savunması bakteri, virüs ve diğer yabancı hücrelere karşı savaşır. Romatoid artritde bağışıklık sistemi düzgün çalışmaz ve vücut kendi eklemleri ve diğer organlarına saldırır. Romatoid artritde iltihap hücrelere (beyaz kan hücreleri yani akyuvarlar) kandan eklem dokularına doğru hareket eder ve eklemlere saldırırlar. Eklem sıvısı artar ve eklemde şişlik meydana gelir. Eklem dokusundaki iltihap hücreleri eklemi etkileyip hasara neden olur.
Enfeksiyonlar Romatoid Artrite Sebep Olabilir Mi?
Pek çok bilim adamı ve doktor Romatoid artritin enfeksiyondan tetiklendiğine inanır. Fakat şimdilik bunun bir kanıtı yok. Romatoid artrit bulaşıcı değildir. Geçirilmiş bir enfeksiyon RA’in başlamasına sebep olabilir.
Genlerin Rolü:
Romatoid artrit anneden veya babadan çocuklara geçmez. Bunun yerine Romatoid artrit gelişmesine yatkınlık yaratan genler çocuklara geçebilir. Çocuklarda RA hastalığına karşı bir yatkınlık gelişir.
Romatoid Artiritin Belirtileri Nelerdir?
- Özellikle sabahları olmak üzere eklemde ağrı ve sertlik
- Eklemlerde şişme, kızarma ve ısı artışı
- Eklemde şekil bozukluğu
- Hafif ateş, bitkinlik
- İştahsızlık
- Kansızlık
- Cilt altında küçük yumrular en sık gözlenen belirtileri arasında yer almaktadır.
Romatoid Artrit Tanısı Nasıl Konur?
Hastalıkta geri dönüşümü olmayan eklem hasarı ve iç organ tutulumu oluşabileceği için erken tanı ve tedavi çok önemlidir.
Eklem şişliği şikayeti olan hastaların iltihaplı eklem romatizması şüphesiyle mutlaka bir hekime başvurması gerekir.
Hastalığın tanısının konulması ve tedavinin düzenlenmesinde uluslar arası kabul görmüş kriterler mevcuttur.
Tanının konulurken hastanın klinik bulguları, kan tetkikleri ve radyolojik bulguları göz önünde bulundurulur. Tanı kriterlerini karşılayan hastalara mümkün olan en erken zamanda tedavi başlanmalıdır.
Romatoid Artrit Tedavisi
Tedavi hastalığın şiddetine göre düzenlenir.
Tedavide amaç hastanın şikayetlerinin azaltılması, eklem hasarının önlenmesidir. Hastanın tedavisi başlandıktan sonra düzenli olarak klinik ve laboratuar bulgularıyla takip edilmelidir.
Hastalığın durumuna göre ilaç tedavisinde düzenlemeler yapılmalı, tedavi mutlaka hekim tarafından başlanmalı ve kesilmelidir. İlaç tedavisine ek olarak hastalığın evresi, hastanın genel durumu, eklem tutulumunun yaygınlığına göre fizik tedavi ajanları tedaviye eklenebilir.
Hastalık ve hastanın durumuna uygun bireysel egzersiz tedavisi düzenlenmelidir.
Osteoartrit (Kireçlenme)
Osteoartrit (Kireçlenme) Nedir?
Dejeneratif eklem hastalığı olan osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak bilinmektedir. 50 yaş üzerindeki kişilerde en sık görülen eklem hastalığıdır. Osteoartrit vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir. En sık etkilediği eklemler eller, kalça, diz ve omurgadır.
Osteoartritte eklem kıkırdak yapısında bozulma oluşur. Bunun sonucu olarak eklem kıkırdağının altındaki kemik dokusunda değişiklikler meydana gelir. Kemikteki büyümeler ve eklem kenarındaki çıkıntılar eklemlerin normal yapısını bozarak, hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olur.
Osteoartrit Neden Oluşur?
Bazı eklemlerin neden daha çok etkilendiği kesin bilinmemektedir. Ancak osteoartrit gelişme riskini artıracak bazı faktörler vardır. Bunlar:
Yaş: osteoartrit orta ve ileri yaşın hastalığıdır. 40 yaşından önce görülmesi nadirdir. Yaşlanma ile eklem kıkırdağında değişiklikler oluşur buna bağlı olarak dayanıklılığı azalır. Bu nedenle yaş ilerledikçe osteoartrit görülme sıklığı artar. Cinsiyet: Kadınlarda osteoartrit gelişme ihtimali daha yüksektir, ancak bunun nedeni bilinmemektedir.
Kalıtımsal faktörler: Kıkırdak içeriğindeki maddeler kalıtımsal olarak belirlenmektedir. Bu nedenle de özellikle el osteoartritinde kalıtımsal faktörlerin rol oynadığı artık bilinmektedir.
Yıpranma ve aşınma (mekanik faktörler): Yıllar içinde oluşan tekrarlayıcı küçük travmalar eklemin yük taşıma yeteneğini bozmakta ve kıkırdak yıkımına neden olarak osteoartrite yol açmaktadır.
Kemik ve eklemi etkileyen diğer hastalıklar: Gut, Romatoid artrit, diabetik nöropati, paget hastalığı, septik artrit ve doğuştan kalça çıkığı gibi hastalıklar osteoartrit gelişme riskini artırırlar.
Belirtileri Nelerdir?
Osteoartrit belirtileri genellikle yavaş gelişir ve herhangi bir zamanda şiddetlenebilir. Bu belirtiler şunlardır:
Ağrı; en sık şikayettir. Başlangıçta hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde ağrı oluşur ve dinleme ile rahatlama olur. Eklem kıkırdağındaki bozukluklar ve aşınma ilerledikçe istirahat sırasında da ağrı görülebilir.
Tutukluk; sabahları veya uzun süren hareketsizlikten sonra ortaya çıkar. Oldukça kısa sürer, nadiren 15 dakikanın üzerine çıkar.
Eklem hareketlerinde kısıtlanma; hastalığın ileri dönemlerinde görülebilir ve kişinin günlük yaşam işlevlerini aksatacak düzeylere ulaşabilir. Kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş gibi görülebilir. Oldukça nadir olmakla birlikte deformiteler (şekil bozuklukları) görülebilir.
Osteoartrit Teşhisi Nasıl Konulur?
Eklemlerde ağrı, tutukluk ve şişliği olan hastalar mutlaka doktora başvurmalıdır.
Doktorunuz şikayetlerinizin kesin nedenini belirlemek için bazı incelemeler isteyebilir :
- Direkt radyografi (Röntgen filmi): Eklem röntgen filmlerinin çekilmesi osteoartrit tanısını koyarken yardımcı olur. Ancak, röntgen filmlerinde osteoartrite ait bulguların olması o eklemde yakınmaların olacağı anlamına gelmeyeceği gibi yakınmaların hangi şiddette olduğunu da göstermez.
- Kan testleri: Osteoartrit tanısını koyduran bir kan testi yoktur ancak bazıları osteoartriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmede yardımcı olurlar.
- Eklem sıvısının incelenmesi: Özellikle eklem şişliği olan hastalarda eklem sıvısının incelenmesi osteoartritin başka hastalıklardan ayırımında gerekli ve faydalı olabilir.
Osteoartit Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, hastalığın evresi ve şiddetine uygun bir şekilde planlanır. Osteoartrit tedavisinde amaç;
- Hastanın ağrısının giderilmesi
- Hareketlerdeki kısıtlanmanın ve günlük yaşam aktivitelerindeki zorlukların giderilmesi,
- Hastalığın ilerlemesinin engellenmesi.
Tedavide ilk basamak hastanın eğitimidir. Hasta öncelikle hastalığı konusunda bilinçlendirilmelidir. Ağır egzersizlerden ve zedelenmiş eklemin aşırı kullanılmasından sakınılmalıdır. Kilo verilmesi ile aşırı yük taşıyan eklemlerde osteoartrite bağlı şikayetler azalır.
Düzenli egzersiz: Eklemi çevreleyen kaslar güçlendirilir. Böylece ekleme binen yükün azaltılması sağlanmış olur. Ancak uygulanacak egzersiz programının mutlaka hekiminiz tarafından düzenlenmesi gerekir.
Fizik tedavi uygulamaları: Doktorunuzun önerisiyle etkilenen ekleme sıcak ya da soğuk uygulamaları, ağrı kesici akım tedavileri ve derin ısıtıcı tedaviler uygulanabilir.
İlaç tedavisi: Osteoartritte ağrı kesici ve iltihap dağıtıcı ilaçlar hastalığın belirli dönemlerinde doktor kontrolü altında kullanılmaktadır. Kıkırdağı güçlendiren ilaçların kullanımı da son yıllarda artmaktadır.
Eklem içi enjeksiyon: uzman hekiminizin önermesi halinde eklem şişliğinin olduğu dönemlerde eklem içine kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Bunun yanı sıra eklem içine eklem kayganlığını arttıran ilaçlar enjekte edilebilir.
Gut Hastalığı
Gut Hastalığı Nedir?
Eklemde aniden gelişen gut hastalığı, ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle karakterize, mikrobik olmayan bir eklem iltihabıdır. Sıklıkla ayağın başparmağında başlar. Ancak, diz, ayak bileği, dirsek, el parmağı eklemleri de etkilenebilir. Erkeklerde daha sık görülen gut hastalığı, kadınlarda menopozla birlikte görülebilir. Çoğunlukla metabolik sendromun bir parçası olan gut hastalığı, kolesterol, trigliserit yüksekliği (hiperlipidemi), yüksek tansiyon, aterosklerotik kalp hastalığı, diyabetes mellitus, obezite gibi rahatsızlıklarla birlikte görülür.
Gut Hastalığı Belirtileri
Akut gut atağı, genellikle gece yarısı veya sabaha doğru, ayak başparmağında veya tutulan eklemde şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve ısı artışıyla başlar. Eklemdeki ağrı ve hassasiyet o kadar şiddetlidir ki; kişi üzerine basamaz, hareket ettiremez, ayakkabı giyemez hatta yorganın bile değmesini istemez. Ağrı ilk 12-24 saat içinde daha da şiddetlenir. Bazen o eklemde, daha azalmakla birlikte birkaç hafta daha rahatsızlık hissi kalabilir.
Gut Nelere Neden Olur?
Gut hastalığı sıklıkla ayak başparmağında oluşur. Ancak, diz, ayak bileği, dirsek, el parmağı eklemleri de etkilenebilir. Tedavi edilmeği takdirde daha ciddi durumlara neden olabilir. Tuttuğu eklemlerde ve çevre dokularda (tendon, sinir basısı gibi) hasara neden olur. Gut hastalığı tekrarlayabilir. Bu durumda gut atakları yılda birkaç tekrarlar. İleri gut hastalığında ise rahatsızlık iyi tedavi edilmezse, ürat kristalleri cilt altında toplanarak tofüs denilen nodüllere neden olur. Bu nodüller sıklıkla el ve ayak parmakları, kulak sayvanı, dirsek, aşil tendonu ve ayak tabanında birikir. Tofüsler, genellikle ağrısızdır; ancak bası bulgusuna veya tendonlarda ve kemikte hasara neden olur. İleri gutta böbrek taşı ve ürat nefropatisi (böbrek fonksiyonunda bozulma) görülebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Gut tanısında eklem sıvısının incelenirken polarize ışık mikroskobunda mono-sodyum ürat kristallerinin görülmesi önemlidir. Ürik asit kristalleri, iğne ucu gibi iki ucu keskin yapıdaki kristaller şeklindedir; sarı-yeşil refle verir. Kan testleriyle ürik asit seviyelerine bakılabilir, ancak gut tanısı koyulamaz. Atak sırasında normal, hatta düşük bile olabilir. Eklem sıvısında lökosit sayısı da gut teşhisinde yardımcıdır.
Gut Hastalığı Tedavisi
Gut tedavisi, atak ve atak dışı tedaviler olmak üzere iki aşamalıdır. Tedavinin amacı gut ataklarının ve komplikasyonlarının önlenmesidir. Kan, ürik asit seviyesini 6mg/dL’nin altında tutar.
Akut gut artriti geliştiğinde, ağrı ve inflamasyonu gidermek için steroid olmayan ağrı ve inflamasyon giderici ilaçlar (naproksen, diklofenak, indometazin gibi tedaviler) mide koruyucusuyla verilmelidir. Altta yatan koroner problem veya böbrek fonksiyon bozukluğu gibi yandaş hastalık durumlarında, tercihen eklem içine kortikosteroid enjeksiyonu veya düşük-orta doz kortikosteroidin ağızdan kullanımı tercih edilebilir.
Gut komplikasyonları ve atak gelmesini önlemek için ürik asit üretimini azaltan ilaçlar kullanılabilir.
Ürik asit atılımını artıran ilaçlar kullanılır. Ancak bu tür ilaçlar döküntü, mide ağrısı ve böbrek taşı gibi yan etkilere neden olabilir.
